آثار تاریخی گهواره دیدار (گنبد عضد)

گهواره دید یا گنبد عضد بر فراز کوه چهل مقام شیراز، در دره تنگ قرآن بر فراز کوه جانب شرقی آن، مشرف به تنگ الله اکبر و در مقابل آرامگاه خواجوی کرمانی، چهار طاقی با چهار ستون وجود دارد که بر فراز آن گنبدی مخروطی شکل وجود دارد و برخی آن را گهواره دید و یا گهواره دیو می خوانند. این بنا توسط عضد الدوله دیلمی (337-372ه.ق) به جهت تسلط بر معبر ورودی شهر، برای حفاظت از شهر و دیده بانی نگهبانان و نیز روشن کردن آتش و علامت دادن در دوران گذشته، از سنگ تراش نخورده و ساروج ساخته شد. در چهار ضلع این طاق، چهار درگاه وجود دارد، هر ضلع آن دارای 4 متر عرض و 4 متر طول و 3 متر ارتفاع است. ارتفاع گنبد نیز سه متر و نیم می باشد. بنای کلی این گهواره، برگرفته شده از چهارطاقیهای دوره ساسانی است. هم اکنون، در کوهپایه کوه چهل مقام از جانب شهرداری شیراز بوستان کوهپایه احداث شده است و حد فاصل بوستان تا گنبد عضد نیز پلکانی جهت سهولت رفت و آمد، ساخته شده است. این بنا پس از انقلاب اسلامی مرمت شد و در تاریخ 5/10/1352 با شماره 961 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.