قبه سبز

این اثر هفتصد ساله که یادآور عصر قراختاییان و حکومت بزرگانی چون براق حاجب، ترکان خاتون و... است، در خیابان ابوحامد واقع شده است اولین دانشگاه جنوب شرق ایران در حدود ۷۸۰ سال پیش ( تقریبا ۶۵۰هجری قمری)بوده است. گر چه این بنا به قبه سبز مشهور است اما به واقع اینجا فقط درب ورودی محوطه بزرگی شامل مدرسه و تالار اجتماعات و ارگ حکومتی و باغ مشیز و دانشگاه عصمتیه و مقبره حکام قراختائیان کرمان معروف به قبه سبز کرمان بوده که به کوشش یکی از حکام زن کرمان به نام ترکان خاتون ساخته شده. ترکان خاتون ۲۶ سال بر کرمان حکومت کرده که این حکومت با احتساب چهار سال حکومت شوهرش که باز هم ایشان همه کاره بوده اند به ۳۰ سال میرسد. حاکم مقتدر و شیر زنی که با سیاست و دلاوری خود باعث نجات کرمان از ورود مغولان گردید. وی حاکم بلامنازع کرمان بوده و کرمانیان خاطرات خوشی را از دوران حکومت او دارند. زنی که بر قلبهای مردم حکومت کرده است تا جایی که هنوز هم مقبره او را زیارت میکنند. قبر وی در سمت راست پشت همین ایوان و در زیر گنبدی به نام کبود قرار داشته است که اکنون در کرمان به نام مقبره سید خوشرو شناخته میشود. متاسفانه اصل قبه در طی سالهای قبل از انقلاب از بین رفته و در اثر سهل انگاری هیچ اثری از آن نمانده است و حتی مقابر شوهر و سایر حکام قراختائیان هم چندین بار برای پیدا کردن گنج خراب شده اند که مجددا درست گردیده اند. این بنا امروزه همچنان رو به نابودی دارد و اگر به همین منوال پیش رود تا چند سال آینده هیچ اثری از آن نخواهد ماند. در این مکان تعدادی از شاهان قراختایی و بزرگان دیگری چون آقا سید حسین خوشرو مدفون هستند وبه همین دلیل از احترام خاصی برخوردار است.زلزله1315 خورشیدی، به این بنا لطمه ی قابل توجهی وارد کرده،بانی این اثر، به روایتی ترکان خاتون حاکم قرن هفتم هجری است که او و براق حاجب نیز در این مکان به عنوان اولین دانشگاه کرمان در قرن هفتم نیز یاد شده و مراکز فرهنگی دیگری در اطراف آن وجود داشته که امروز اثری از آن ها نیست. از این مکان در تاریخ با نام هایی چون مدرسه ترک آباد، مدرسه عصمتیه، مدرسه قطبیه نیز نام برده شده است (تاریخ کرمان 345-351-369). توانمندی و مدیریت ترکان خاتون تا آن جاست که به قول حبیب السیر((آن چه را در کرمان انجام داد و خیرات و برکاتی که بر جای گذاشت یک دهم آن از عهده هیچ پادشاهی به ظهور نرسیده است. در سال های اخیر جمعیتی به نام دوستداران قبه سبز تشکیل شده که دبیرخانه ی آن در سازمان میراث فرهنگی کرمان است و نیز طرح مفصلی برای احیاء این مجموعه و اثر ارزشمند هفصد ساله در دست مطالعه و اجرا دارد.